J-Clic a. Uretako animaliak

Hauek dira J-Clic programarekin egin ditugun uretako animaliei buruzko jokuak. Ea gustatzen zaizkizuen!

Ingurumen Hezkuntza?

Web orri honetatik aterata

Ingurumen Hezkuntzarekin loturiko ekimen ugari daude gaur egun. Ekipamenduek, zeinbait eskolak, enpresek eta erakundeek antolatzen dituzte ingurumen hezkuntzaren inguruko ekimen horiek. Orokorrean, harrera ona izaten dute haur, irakasle eta gurasoen artean.

Ingurumen Hezkuntzaren funtsezko betebeharra hurrengo hau da: gaur egun zein etorkizunean suerta daitezken ingurumen arazoei aurre egiteko irtenbideak asmatzeko ahalmena duten pertsonak heztea.

Horrela bada, bultza dezagun Ingurumen Hezkuntza Haur Hezkuntzatik hasita!

Gure Mapa kontzeptualak

Mapa kontzeptual hau egiteko erabili den lana gazteleraz dago eta lan honen izenburua honakoa da: "Aplicación de las nuevas tecnologías a la Educación Infantil y Primaria" ( web orri honetan aurkitu daiteke). Mapa kontzeptuala egiteko lan horren ondorioak erabili ditut eta Mindomo programarekin egin dut. Egilea: Amaia

Beste mapa kontzeptual hau egiteko, berriz, CMap Tools programa erabili dut. Interneten aurkitutako artikulu batean oinarritu naiz (web orri honetan aurkitu daiteke). Egilea: Nahikari

Natura abestiak

Web orri honetan http://es.filesmap.com/mp3/CHzh/haur-kanta-euskal-musika-natura-txukun-eta-garbia/   aurkitu dugun kanta hau asko gustatu zaigu. Haurrentzako kanta bat da, oso ezaguna den arin arin bati letra jarri diote. Kantaren izenburua "Natura txukun eta garbia" da eta letra honakoa da: 

" Zaborrik gabe natura dugu

txit eder eta argia

manten dezagun geurea bada

txukuna eta garbia.

Ez utzi besteen eskuetan

zure ardura guztia

bakoitzak ahal duena eginez

zain dezagun izadia.

La lara la lara la

lara la la..."

Abestian, bitan errepikatzen dira aurreko bertsoak. Kanta oso polita dela iruditu zaigu, umeekin aproposa arlo desberdinak lantzeko. Musika aldetik, abesteko teknika lantzeko, baita euskal dantzak lantzeko ere, eta bestetik, umeek, natura zaintzeko garrantziaz kontzientzia hartu dezaten erabilgarria izan daitekeela uste dugu. 

(Irudi hau web orri honetan aurkitu dugu).

 

Inteneten aurkitu ditugu baita ere, web orri honetan zehazki, Takolo Pirritx eta Porrotx pailazo ezagunen zenbait kanta. Kanta hauen bideoak ikus daitezke, eta letrak ere agertzen dira bideo hauetan. Hiru animalia desberdinen kantak dira: lehenengoa pinguino bati buruzkoa da, bigarrena Joxepa deitzen den behi batena eta hirugarrenak, Beltzi izeneko txakur eder baten istorioa kontatzen du. Oso politak dira hiru bideo hauek, ikusi nahi badituzu, hemen daukazu kanta bakoitzaren lotura:

• Pingui: http://youtu.be/86icQiSMhp4
• Joxepa Behia: http://youtu.be/ckZq3B4Vy1E
• Beltzi: http://youtu.be/p_NdpFzAbXk

Naturgune babestuak

Gorbeiako Parke Naturala (Web orri honetako irudia).

Araban dauden Naturgune babestuen artean, bost Parke Natural ditugu. Ondorengo hauek dira:

• Valderejo Parke Naturala: Araban izendatu zen lehenengo Parke Naturala da. Arabako mendebaldean kokatuta dago. 3000 Ha. inguru dituena. Parkearen bihotzean Lalastra herria dago eta han aurkitu dezakegu Parkearen informazio zentrua, hau da, Parketxea.
• Gorbeia Parke Naturala: Euskal Herrian oso ezaguna den mendia da Parkearen balorerik inportanteena. Parkearen iparraldea Bizkaian kokatua dago, eta hegoaldea Araban. Gorbea mendiaren tontorrean dagoen gurutzeak bi probintzia hauen muga zehazten du. Arabako zonaldeko Parketxea Sarria deituriko herritik kilometro batetara kokatua dago.
• Izki Parke Naturala: Arabako hego-ekialdean kokatutako Parkea dugu. 9000 Ha inguru dituena. Parkearen barruan dagoen herri bakarra Korres da eta Parkearen inguruko informazioa nahi izanez gero, herri horretan kokatua dagoen Parketxera joan beharko ginateke.
• Urkiola Parke Naturala: Bizkaia eta Araba probintzien artean banatuta dagoen Parkea dugu hau. Araban Ha. gutxi dituenez, Parkearen informazio zentrua Bizkaian dago kokatua, Urkiola mendatearen lekurik garaienean alegia.
• Aitzkorri-Aratz Parke Naturala: Arabako Parke Naturaletatik berriena da hau. Gipuzkoa eta Araba artean kokatua. Arabako informazio zentrua Araia izeneko herrian kokatuko dute.

Valderejo Parke Naturala (Ardagaia elkartearen web orritik ateratako argazkia).

Parke Natural hauek, fauna, flora eta paisaiaren aldetik balore natural handiko tokiak dira, eta kulturalki ere oso aberatsak diren lekuak dira. Beraz, umeekin toki hauek ezagutzera joatea oso aukera ona dela uste dugu. Parke Natural hauetako Parketxeetako langileek, adin desberdinetako umeei zuzendutako ingurumen hezkuntzako jarduerak eskeintzen dituzte. Jarduera hauekin, mendiko ibilbide desberdinak egin daitezke Parke Natural bakoitzean dauden animalia eta landareen ezaugarri garrantzitsuenak ezagutzeko.

Ikasleei zuzendutako Ingurumen Kanpaina hauetan parte hartzeko Parke Natural bakoitzaren Parketxearekin kontantuan jarri behar zarete. Animatu zaitezte!

Gainera, Araban dauden Parke Naturalak alde batera utziz, badaude babesturiko beste leku interesgarriak ere, Gasteizko eraztun berdea adibidez. Honetan ere umeentzako ingurumen hezkuntzarekin erlazionatutako ekintza desberdinak antolatzen dira. Ekintza hauek, umeekin egiteko oso interesgarriak eta politak iruditzen zaizkigu. Animatu eta parte hartu!

Salburuako hezeguneak
(Web orri honetatik ateratako argazkia). 

Ura

Uraren zikloa (Irudi hau web orri honetan aurkitu dugu).

Denek dakigu gizakiontzako zein garrantzitsua den ura, baita beste izaki bizidunentzako ere, horien artean landareentzako eta animalientzako adibidez. Umeek hau ezagutzea oso inportantea da, baita uraren erabilpenak eta urarekin erlazionatuta dauden ingurumen arazoak ezagutzea ere. Lan sakon honekin hasteko, umeek uraren zikloa ezagutzea beharrezkoa dela iruditzen zaigu. Horretarako, interneten dauden irudietatik bat aukeratu dugu eta blogean sartzea erabaki dugu. Gainera, uraren zikloa azaltzen duen bideo bat ere ipini dugu ondoren. Web orri honetatik ateratako bideo hau uraren zikloa azaltzen du, baina Haur Hezkuntzako umeek ulertzeko zaila dela iruditzen zaigu. Gainera gazteleraz azaltzen du, baina hala eta guztiz ere, gure ustez baliabide egokia izan daiteke soinurik gabe jarrita eta irakaslearen euskarazko azalpen sinpleekin lagunduta. Ikusi ezazu ea ze iruditzen zaizun!

Ura eta zaborraren arteko arazoak umeek ezagutu ditzaten, hona hemen interneten aurkitu dugun bideoa. Oso era dibertigarrian azaltzen du uraren kutsaduraren arazoa eta umeentzako erakargarria izan daitekeela uste dugu. Baina bideo hau, aurrekoa bezela, gazteleraz dago. Beraz, pentsatu dugu egokia izan daitekeela irakasleak bideoari soinua kentzea eta ahots desberdinak jarriz, pertsonaiak imitatuz elkarrizketa euskaraz egitea.

(Bideo hau lotura honetan aurkitu dezakezu).

Zaborra eta Birziklapena

(Argazki hau web orri honetan aurkitu dugu).

Munduan zaborrarekin daukagun arazoa ezaguna da. Herrialde garatuetako gizarte kontsumitzaile hauetan, zabor kantitate handiak sortzen ditugu. Ondoren, zabor hori zabortegi handietan  pilatzen dugu edo zabor erraustegietan erretzen dugu, eta honek guztiak, ingurumenean eragiten duen kaltea oso handia da. Herrialde azpigaratuetan ere arazoa handia da, askotan kontrolatu gabeko zabortegietan pilatzen da zaborra, batzuetan, aurreko argazkian ikus dezadegun bezela, ibaietan.......

Horregatik, umeekin zaborraren ingurukoa lantzea oso garrantzitsua dela iruditzen zaigu, ez bakarrik ohikoa den bezala birziklapena, baizik eta landu beharrekoak honakoak izan beharko lirateke: erderaz 4Rak deritzogunak (reducir, reutilizar, reciclar, recuperar):

• Gutxitu: ahal den heinean kontsumitutakoa gutxitu, "erabili eta botatzeko" gauzak sahiestuz....
• Berrerabili: objektu bati, zaborrera bota aurretik, ahal den etekin handiena ateratzea, adibidez: plastikozko poltsa bat paperontzirako erabili...
• Birziklatu: horretarako umeek ikasi behar dute zein material birziklatu daitezkeen, nola banatzen diren, zein ontzietara bota behar diren....
• Berreskuratu: prozesu batean sortu den hondakin bat beste prozesu baterako erabiltzea da berreskuratzea.

(Web orri honetatik ateratako irudia).

(Argazki hau blog honetan aurkitu dugu).

Birziklapena umeekin lantzeko, modu dibertigarrian, fakultate honetako aurreko ikasturteko neska batek egindako blogean aurkitu dugun jokua oso interesgarria izan daitekeela uste dugu. Joku horretan, zabor mota desberdinak agertzen dira eta zabor bakoitza dagokion edukiontzian sartzea da bete beharreko helburua.

Eguzkilorea

(Web orri honetatik ateratako irudia).

Eguzkilorearen leienda

Orain dela milaka eta milaka urte, gizonak munduan zehar zabaltzen hasi zirenean, ez zen ez eguzkirik ez ilargirik. Gizonak eta emakumeak ilunpetan bizi ziren denak, zaldi hegalarien edo herensuge erraldoien itxura hartuta lurraren erraietatik ateratzen ziren mamuek izuturik.

Gizakiek, lurrari laguntza eskatzea deliberatu zuten, etsimen hartan.

-Amalur, lur ama-erregutu zioten-, arren eskatzen dizugu, babes gaitzazu hondatu behar gaituzten arriskuetatik.

Lurra lampeturik zebilen erabat, eta ez zien jaramonik egin gizakiei; haiek, ordea, ez zuten atertzen, eskatu eta eskatu, eta azkenean gogoan hartu zuen eskatzen ziotena.

-Laguntzeko eskatzen didazue, seme alaba nireak-esan zien-, eta lagunduko dizuet. Izaki argitsu bat sortuko dut, eta ilargi deituko diozue.

Eta lurrak ilargia sortu zuen. Hasieran izu-izuturik zeuden horrekin gizakiak, eta beren haitzuloetan gordeta, hartik irteten ausartzen ez zirela, baina berehala ohitu ziren haren argitan ibiltzen.

Gizakiak bezala, jeinuak eta sorginak ere oso izutu ziren zeruan argizko gauza hura ikusten hasi zirenean, baina haiek ere ohitu egin ziren, eta berehala hasi ziren haiek ere beren leizeetatik irten eta gizakiei erasotzen.

Berriro joan zitzaizkion gizakiak lurrari erreguka.

-Amalur- esan zioten-, esker guztiak ematen dizkizugu ilargi amandrea eman diguzulako, baina zerbait indartsuagoren beharra dugu, lurpeko jeinuak ari batzaizkigu oraindik.

-Ongi da-erantzun zien lurrak, ilargiak baino ere argi gehiago duen izaki bat sortuko dut. Eguzki deituko diozue. Eguzkiak eguna egingo du, eta ilargiak gaua.

Eta lurrak eguzkia sortu zuen. Hain zen handia, hain argia eta hain beroa eguzkia, non oso geldiro ohitu behar izan baitzuten gizakiek haren argitara, baina pozgarria izan zen benetan hura, zeren haren beroari eta haren argiari esker landareak eta zuhaitzak hazten hasi baitziren. Mamuek eta sorginek ezin izan zuten, ordea, egunaren argitasunera ohitu, eta harrezkero gauez baizik ez dira ateratzen.

Berriro joan ziren gizakiak lurrarengana.

-Amalur-esan zioten-,pozik gaude eta eskerronez ama ilargia eta ama eguzkia eman diguzulako, baina beste zerbait behar dugu oraindik, zeren, nahiz eta egunez den bitartean arazorik izan ez, gaua datorrenean, mamuak beren leizeetatik ateratzen dira eta erasoka hasten baitzaizkigu.

Lurrak abegi honez entzun zituen honetan ere gizakien eskariak.

-Ongi da. Berriro lagunduko dizuet, baina hau izango da azkena. Lore bat sortuko dizuet, guztiz ederra, hain ederra ere, non gaueko mamuek ikusten dutenean Eguzkia bera dela usteko baitute, eta bakean utziko zaituzte.

Eta lurrak eguzkiaren lorea sortu zuen, eguzkilorea, gaur egunean oraindik gure etxeak mamu gaiztoetatik, sorginetatik, lamietatik, gaixotasun ekarleetatik, ekaitzetatik eta tximistatik babesten dituena.

(Argazki hau web orri honetatik atera dugu).

Eguzkilorearen kondaira hau Toti Martinez de Lezearen “Euskal Herriko leiendak” liburutik aterata dago, baina guk web orri honetatik atera dugu. Oso leienda polita eta interesgarria dela iruditzen zaigu, eta horregatik gure blogean bere lekutxoa merezi zuela pentsatu dugu.

Eguzkilorea, Euskal Herrian oso ezaguna den landarea da. Gure inguruko mendietan aurkitu dezakegun espeziea da. Balore natural zein kultural handiko landarea dugu. Aintzinatik erabili izan da euskal etxeak babesteko, eta gaur egun ere, nahiz eta babestuta dagoen espezie bat izan, eta ondorioz, hartzea debekatuta dagoen arren, gure herrietako etxe askoren ateetan zintzilik ikus dezakegu. Eguzkilorea, Euskal Herrian babestuta dauden landare espezien artean adibide giza jarri daiteke  umeek ezagutu dezaten, aipatu dugun bezela, haren balore kulturalak eta naturalak oso garrantzitsuak direlako. 

Landareei buruzko bideoak

Aurreko bideo hau web orri honetatik atera dugu. Ikasle batek egindako bideoa da hau. Bertan agertzen diren kontzeptuen artean dauzkagu: landareen atalak, landareek bizitzeko behar dutena, zuhaitzen atalak, hauen bizitza zikloa (lorea, frutitua, hazia....), zuhaitzen zenbait adibide ere eman ditu, alde batetik hosto-erorokorrekoak eta bestetik hosto-iraunkorrekoak, eta amaitzeko zenbait loreen izenak ematen ditu. Beraz, landareen gaiari gainetik birpasa bat ematen dio ikasle honek bideo honekin.

Ideia ona iruditu zaigu antzeko bideo bat egitea Haur Hezkuntzako umeekin landareen mundua lantzeko. Ikasleak bideoan jarri duen musika gustatu zaigu baita ere. Antzeko bideo bat Haur Hezkuntzako umeei  jarri ezkero, irakaslearen azalpenekin batera joan beharko litzake.


Hona hemen Euskal Herriko zuhaitzei buruzko bideo bat. Hau web orri honetan aurkitu dugu. Zuhaitz espezie ugari agertzen dira, baliagarria izan daiteke irakasleek espezie desberdinak ikasteko ere! Guri asko gustatu zaigu!

Elefanteen ipuinak

(Ipuin hau web orri honetan aurkitu dugu).

ELEFANTEA ETA ERBIA IPUINAREN BIDEOA

Mikel Martinezen ipuin honetan lau pertsonaia nagusi ateratzen dira: erbia, elefantea, mozoloa eta xagua. Oso era egokian eta dibertigarrian kontatutako ipuina dela iruditzen zaigu, narratzaileak baliabide ugari erabiltzen ditu entzulearen atentzioa bereganatzeko: onomatopeiak, pertsonaia desberdinen karakterizazioak...
Elefantea eta Erbiaren ipuin hau egokia iruditzen zaigu umeekin animaliak lantzeko, haien zenbait ezaugarriei buruz hitz egiteko ateak irekitzen bait dizkigu: tamaina, bizilekuak, elikatzeko moduak... Esatekorik ez dago ipuinak hizkuntza lantzeko tresna paregabeak direla, entzumena alde batetik eta ahozkoa bestetik, ipuina denen artean komentatuz adibidez, umeei egin diezaiekegun galderen bitartez... Denboraren kontzeptua lantzeko erabili daitekeela uste dugu baita ere, istorioa entzun ondoren egin diezaiekegun galderen bitartez: "zer gertatu da ondoren? eta aurretik? eta gero?"... Gainera, istorio hau bizitzan gerta daitezkeen gatazka desberdinen konponketei buruz aritzeko baliagarria izan daitekeela iruditzen zaigu. "Txikienek batzuetan handienak menperatu ahal dituzte, batzuetan..." esaldiarekin amaiera ematen dio Mikel Martinezek aurreko bideoan kontatu duen ipuinari baina gure ustez, esaldi honek arazoen konponbideei buruzko hausnarketa bati hasiera eman diezaioke.  

Hona hemen Elefante Txiki izenburua duen beste ipuin baten bideoa!!! Oso polita!!!

(Bideo hau web orri honetatik atera dugu)